Οικισμοί

oikismoiΤο  Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου περικλείει 68 οικισμούς εντός του ενώ άλλοι 14 οικισμοί βρίσκονται στα όρια αυτού. Οι οικισμοί του διακρίνονται σε πέντε ανθρωπογεωγραφικές ενότητες.

Το Ζαγόρι, με το όνομά του να δηλώνει στη σλάβικη διάλεκτο «τον τόπο πίσω από το βουνό», αποτελεί την πρώτη ενότητα με 36 οικισμούς του να βρίσκονται εντός των ορίων του Πάρκου και 5 κοντά στα όριά του με μεγάλες εκτάσεις τους εντός του. Με κοινή ιστορία, οικονομική και κοινωνική συγκρότηση και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, ως αποτέλεσμα του ιδιότυπου φορολογικού και διοικητικού καθεστώτος που γνώρισε κατά την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας. Οι περισσότεροι οικισμοί παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και προστατεύονται ως παραδοσιακοί. Σήμερα οι κύριες ασχολίες των κατοίκων του Ζαγορίου είναι ο τουρισμός, η κτηνοτροφία, η γεωργία και η δασοπονία.

Η περιοχή της Κόνιτσας αποτελεί την δεύτερη ενότητα με 12 οικισμούς να βρίσκονται εντός του Εθνικού Πάρκου και 3 στα όρια αυτού. Οι κάτοικοι των οικισμών της Κόνιτσας ασχολούνται με την κτηνοτροφία, την γεωργία, την οικοδομική τέχνη, την δασοπονία και τελευταία με τον τουρισμό.

Η περιοχή του Μετσόβου αποτελεί την τρίτη ενότητα με τον οικισμό της Μηλέας να βρίσκεται εντός του Εθνικού Πάρκου και τον οικισμό της Χρυσοβίτσας στα όρια της έκτασής του. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων της περιοχής είναι η δασοπονία, ξυλογλυπτική, η γεωργία (π.χ η καλλιέργεια της πατάτας στη Χρυσοβίτσα), η κτηνοτροφία και ο τουρισμός.

Τα ορεινά Βλαχοχώρια: Σαμαρίνα, Σμίξη, Περιβόλι, Αβδέλλα και Κρανιά αποτελούν την τετάρτη ανθρωπογεωγραφική ενότητα του Εθνικού Πάρκου. Χτισμένα στις ήπιες πλαγιές των βουνών του Σμόλικα, της Βασιλίτσας και του Λύγκου ανήκουν διοικητικά στον Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών. Οι κάτοικοί τους ασχολούνται κυρίως με τη μετακινούμενη κτηνοτροφία, τη δασοπονία και τον τουρισμό.

Τα χωριά των Κοπατσαραίων, τα οποία διοικητικά ανήκουν επίσης στην Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών αποτελούν την πέμπτη ενότητα οικισμών του Εθνικού Πάρκου. Βρίσκονται ανατολικά από τα ορεινά Βλαχοχώρια, σε υψόμετρο 800- 1.200, στη λεκάνη απορροής του ποταμού Αλιάκμονα. Δεκατέσσερα (14) από αυτά βρίσκονται εντός του Εθνικού Πάρκου και 5 στα όριά του. Το όνομα τους προέρχεται από τη βλάχικη λέξη κουπάτσι που σημαίνει δρυς, καθώς όλοι οι οικισμοί είναι χτισμένοι στη ζώνη της δρυός. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία, ενώ στο παρελθόν πολλοί ασκούσαν το επάγγελμα του αγωγιάτη ή κυρατζή (μετακίνηση ανθρώπων ή προϊόντων με υποζύγια επί πληρωμή).